Paul Hindemith w wieku 28 lat (zdjecie z 1923)
Paul Hindemith w wieku 50 lat. USA, 1945
Paul Hindemith (ur.
16 listopada
1895
w
Hanau
, zm.
28 grudnia
1963
we
Frankfurcie nad Menem
) –
niemiecki
kompozytor
,
dyrygent
, altowiolista.
W latach dwudziestych uważany był w Niemczech za przywódcę młodego pokolenia awangardowych kompozytorów. Wielki skandal wywoływały wtedy m.in. jego dwie jednoaktowe opery: Morderca, nadzieja kobiet i Święta Zuzanna. Pierwsza - z powodu obfitości erotyki i brutalności, drugą oskarżano o świętokradztwo. W operze Nowości dnia Hindemith kpił z coraz wyraźniejszej już wówczas wtedy wszechwładzy mediów, które goniąc za skandalami inscenizowały "afery z życia celebrytów". W "Nowości dnia" niezwykła była też muzyka: aria do tekstu reklamy, chór maszynistek skandujących urzędowy tekst. Skandale wywoływały też instrumentalne utwory Hindemitha. Podczas wykonania I Kammermusik w Monachium w 1923 roku publiczność gwizdała, buczała i rzucała krzesłami w proteście przeciwko muzyce na zespół kameralny... z syreną. W latach 30, gdy w Niemczech wydano zakaz wystawiania jego dzieł, wyemigrował do Szwajcarii a potem do USA. Po drugiej wojnie światowej powrócił do Niemiec, gdzie zmarł w 1963 roku we Frankfurcie.
Z latami Hindemith rezygnował z eksperymentów i prowokacji. Jego muzyka coraz wyraźniej nawiązywała do tradycji, zwłaszcza barokowej. Jednym z najbardziej charakterystycznych przejawów tego stylu jest opera Mathis der Maler (Mateusz Malarz) (
1934
), znana przede wszystkim w wersji instrumentalnej, jako symfonia. Do dawnej muzyki nawiązuje również Koncert według dawnych melodii ludowych na altówkę i małą orkiestrę „Schwanendreher” (1935). Atrakcyjnie, a momentami wręcz dowcipnie brzmią dwa utwory orkiestrowe Hindemitha skomponowane w latach emigracji w USA: Cztery temperamenty na fortepian z orkiestrą (1940) ilustrujące charakter malancholika, sangwinika, flegmatyka i choleryka oraz Metamorfozy symfoniczne (1943) na motywach utworów
Carla Marii von Webera
, zakończone parodią marsza.
Hindemith umiał grać na wszystkich instrumentach, na niektórych nawet bardzo dobrze. Ponieważ repertuar pedagogiczny na wiele z nich był skromny i tradycyjny, w latach trzydziestych i czterdziestych skomponował serię sonat na bardzo wiele instrumentów: na flet, obój, rożek angielski, fagot, klarnet, róg, althorn, saksofon, trąbkę, puzon, tubę basową, harfę, skrzypce, altówkę, wiolę d’amore, wiolonczelę, kontrabas i organy. Są one stosunkowo proste muzycznie, za to uwzględniają potrzeby techniczne wykonawców, toteż szybko stały się standardową literaturą pedagogiczną. Na fortepian napisał trzy sonaty oraz cykl preludiów i fug
Ludus tonalis
(1942).
Twórczość
Utwory orkiestrowe
- Lustige Sinfonietta, Op. 4 (1916)
- Ragtime (wohltemperiert) (1921)
- Koncert Orkiestrę, Op. 38 (1925)
- 4 utwory na Orkiestrę Smyczkową (1927)
- Konzertmusik na instrumenty dęte i smyczki Op. 50 (1930)
- Philharmonic Concerto (Wariacje na Orkiestrę)(1932)
- Symfonia "Mathis der Maler" 1933-1934)
- Tańce Symfoniczne (1937)
- Symfonia Es dur (1940)
- Uwertura do baletu "Amor und Psyche" (1943)
- Metemorfozy Symfoniczne na tematy Webera (1943)
- Symfonia "Serena" (1946)
- Symfonietta (Mała Symfonia) E dur(1949)
- Symfonia "Die Harmonie der Welt" (1951)
- Symfonia B dur na zespół koncertujący (1951)
- Symfonia "Pittsburgh" (1958)
- Marsch über den alten "Schweizerton" (1960)
- Trzy sonaty organowe (?)
Źródła
- Encyklopedia PWN, hasło: Paul Hindemith, autor Z. Helman
Zobacz też